Μηχανορραφίες και Παραπλάνηση

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του διαδικτύου είναι η δυνατότητα που δίνει στον κάθε έναν από μας να έχει πρόσβαση σε ένα ολοένα διευρυνόμενο πλήθος πληροφοριών. Το λογισμικό ανοιχτού κώδικα, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι ομάδες συζήτησης, οι αναρτήσεις, τα ιστολόγια, συνιστούν ένα πανίσχυρο εργαλείο για τον καθένα που ενημερώνεται, παρακολουθεί τον κόσμο και συμμετέχει στα κοινωνικά τεκταινόμενα, που εκφράζει τις απόψεις του και τις τεκμηριώνει στα λεγόμενα και γραφόμενά του. Από ένα τέτοιο δυναμικό κόσμο δεν μπορούσαν, βέβαια, να λείπουν οι κακόβουλες παρεμβολές.

Τα κακά δαιμόνια

Ονομάστηκαν «τρολ». Δανείστηκαν το όνομά τους από τα «troll» [1] της Σκανδιναβικής μυθολογίας, τα ανθρωπόμορφα εκείνα πλάσματα που ενίοτε γίνονται πολύ πολύ ενοχλητικά.
Σε μια δημόσια διαδικτυακή συζήτηση, δεν μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε πότε έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα τρολ.

Στο wiki του Ward Cunningham [2] περιγράφεται πολύ εύστοχα το τι είναι αυτά τα «τρολ»:[3]

«Ένα τρολ κατασκευάζεται εσκεμμένα προκειμένου να προκαλέσει τους άλλους αποσκοπώντας στην κατασπατάληση του χρόνου και της ενέργειας τους. Ένα τρολ είναι ένας λωποδύτης του χρόνου. Το να περιδιαβαίνεις από δω κι από κει σημαίνει ότι ληστεύεις τους ανθρώπους. Αυτό καθιστά τα τρολ ειδεχθή.
Μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα τρολ από την απεμπλοκή τους από μια συζήτηση ή ένα επιχείρημα. Δεν πιστεύουν όσα λένε, απλώς τα λένε για να δημιουργήσουν εντύπωση.
Τα τρολ ωθούνται από μια επιθυμία να γίνουν το επίκεντρο της προσοχής των άλλων και δεν μπορούν να προσελκύσουν την προσοχή ή δεν πρόκειται να την αποκτήσουν με παραγωγικό τρόπο.
Κάποιος μπορεί να είναι ανυπόφορος, εξοργιστικός, φανατικός και αδαής ανόητος που αξίζει να τον εξοβελίσουμε χωρίς απαραίτητα να είναι τρολ.
Σημειώστε επίσης ότι ένα τρολ δεν είναι απαραίτητα προσβλητικό, άτιμο ή αγενές. Μόνο οι χειρότερες, εμφανέστερες μορφές τρολ μπορούν να αναγνωριστούν τόσο εύκολα.
Αν ανακαλύψετε ότι εξηγείτε υπομονετικά και εμπεριστατωμένα κάποιο δυσνόητο σημείο σε κάποιον που δε συμπεριφέρεται ούτε καν με τη στοιχειώδη ευγένεια, τότε πιθανόν έχετε πέσει θύμα ενός τρολ.» [4]

Όλοι όσοι ασχολούμαστε με το διαδίκτυο, τα ιστολόγια ή τις ομάδες συζήτησης και τα forum, τα ξέρουμε πολύ καλά. Μπορούν να γίνονται όντα πάρα πάρα πολύ ενοχλητικά. Διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες, συκοφαντούν, αποσπούν την προσοχή με κάθε τρόπο. Προκαλούν συναισθήματα οίκτου προς το πρόσωπό τους, μιλούν ή συμπεριφέρονται προκλητικά για να δημιουργήσουν σύγχυση και έντονες αντιδράσεις. Δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμα ώστε να θολώνουν τα νερά. Εμφανίζονται με βαρύγδουπα ονόματα, τίτλους ή κάτω από την αιγίδα σοβαροφανών οργανισμών ή φορέων, υπαρκτών ή και ανύπαρκτων. Μεταχειρίζονται επιχειρήματα από διαστρεβλωμένα λόγια άλλων, επώνυμων ώστε να στερεώνουν αυτά που ισχυρίζονται. Εκμεταλλεύονται με λίγα λόγια την ψυχολογική εκείνη ιδιότητά μας ως αναγνώστες ή συνομιλητές να πιστεύουμε κάποιον ή να εκλαμβάνουμε κάποιον ως έγκυρο ή σοβαρό όταν [ισχυρίζεται ότι] διαθέτει πτυχία και περγαμηνές ή είναι μέλος κάποιας επιστημονικής κοινότητας.

Επιδιώκουν να δημιουργούν σύγχυση για το άτομό τους ώστε να μην είναι άμεσα αναγνωρίσιμος ο σκοπός τους. Δεν μπορούν να σπαταλήσουν το χρόνο σου αν αναγνωρίσεις άμεσα ποια είναι και αντιληφθείς σε τι αποσκοπούν. Γι’ αυτό και κάποτε γράφουν σχολιάζουν στα ιστολόγια ανώνυμα. Υπάρχει αυτή η δυνατότητα στο διαδίκτυο. Anonymous user λέγεται. Ή χρησιμοποιούν κάποιο avatar, ένα ψευδώνυμο δηλαδή ή ένα εικονίδιο. Ξέρουν όμως να χρησιμοποιούν μια γλώσσα που σε πείθει για τη σοβαρότητά τους.
Το διαδίκτυο είναι ένας παράδεισος που [λες και] δημιουργήθηκε ειδικά γι’ αυτά.

Τα τρολ-χρωματιστά γυαλιά [5]

Το άμεσο επακόλουθο της ύπαρξης αυτών των καλικάντζαρων. Το σύνδρομο του να βλέπει κανείς παντού γύρω του τρολ και να μην εκλαμβάνει κανέναν ως σοβαρό και αξιόπιστο άνθρωπο. Αποδεικνύει πόσο πετυχημένο όπλο στον πόλεμο της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού είναι η γέννεση και εμφάνιση των τρολ.

Είναι όμως μόνο αυτό;

Τα ενοχλητικά αυτά όντα δεν περιορίζουν τη δράση τους στα σοκάκια και τις στοές του διαδικτύου. Στην πραγματικότητα η δραστηριότητά τους επεκτείνεται σε κάθε τομέα της καθημερινής ζωής. Φαίνεται μάλιστα πως πρέπει να έκαναν την εμφάνισή τους πολύ πολύ παλαιότερα από την εμφάνιση και χρήση του διαδικτύου. Μα … τα ξέρουμε και τα έχουμε υποστεί. Στο εργασιακό μας περιβάλλον, τη γειτονιά, τις παρέες, τις κοινωνικές δραστηριότητες. Κυρίως όταν υπάρχει επιτυχημένη δράση, αναγνώριση, θετικό αποτέλεσμα. Είναι τότε που ξεσπάνε οι καυγάδες. Όταν, για παράδειγμα, μια ομάδα που λειτουργεί αποτελεσματικά αρχίσει να λέει αλήθειες δηλαδή να «ενοχλεί» κατά κάποιον τρόπο. Τότε είναι που εξαπολύονται οι στρατιές των πλασμάτων αυτών της «πανίδας των πόλεων» (urban fauna)[6]. Για να διασπάσουν τη συνοχή της. Να μολύνουν το σκοπό. Να εκνευρίσουν τους πάντες και να αμαυρώσουν τις καλές τους στιγμές.

Με τα μάτια και τα αυτιά ορθάνοιχτα

Αν επρόκειτο απλώς για ποντικούς ή άλλα τρωκτικάκια θα αρκούσε να μιλάμε τώρα για μια φάκα. Όμως πρόκειται για πιο ευμετάβλητες, ευπροσάρμοστες (απροσάρμοστες, νοσηρές, φαιδρές οντότητες). Χρειάζεται επαγρύπνηση και προσοχή. Μέχρι να εντοπιστούν. Τότε το μόνο που τους αξίζει είναι η παραδειγματική τιμωρία δια του αποκλεισμού. Κυρίως όμως τους αξίζει να τα αγνοείς.

Δέσποινα Βαφείδου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Από τη Wikipedia: Troll: http://en.wikipedia.org/wiki/Troll, Internet Troll: http://en.wikipedia.org/wiki/Internet_troll)
[2] Από τη wikipedia: (http://en.wikipedia.org/wiki/Ward_Cunningham)
Howard G. “Ward” Cunningham γεννήθηκε το 1949. Πρωτοπόρος προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι αυτός που σχεδίασε το πρώτο wiki, το οποίο ενσωμάτωσε στο δικτυακό τόπο της δικής του συμβουλευτικής εταιρίας προγραμματισμού Cunningham & Cunningham.
[3] The Troll Definition – Ward Cunningham (http://c2.com/cgi/wiki?TrollDefinition)
[4] Η μετάφραση είναι από το βιβλίο «Εμείς είμαστε το μέσο – Λαϊκή Δημοσιογραφία από το Λαό, για το Λαό» του Dan Gilmor/2004, από τις εκδόσεις ΟΞΥ/2006 (www.oxy.gr) και σε μετάφραση της Ελευθερίας Τσίτσα.
[5] Troll Colored Glasses – Ward Cunningham (http://c2.com/cgi/wiki?TrollColoredGlasses)
[6] Βλ. Σημ. [3]